Wat heb je nodig?
Esthetische tandheelkunde en dentale fotografie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Patiënten komen naar de praktijk voor een gezond gebit maar ook voor een prachtige lach. Om dat voor elkaar te krijgen, is een goed behandelplan met een smile design gebaseerd op extra-orale foto’s dé manier om te laten zien wat er mogelijk is. Een patiënt wil graag weten hoe ze eruitziet met een prachtige lach. Gecombineerd met strakke, scherpe intraorale beelden, een scan en röntgenbeelden is het mogelijk om het juiste behandeltraject te bepalen. De foto’s van voor de behandeling gecombineerd met de mock-up en de beelden van het eindresultaat zullen dan niet alleen bij de patiënt zorgen voor een stralende lach. Naast een goede behandelaar zijn, is ook veel kennis van fotografie nodig. Wat is er nodig om ook fotografisch op een hoog niveau te presteren?
Materiaal
Wat je nodig hebt is een fullframe systeemcamera met 100mm macro objectief en een macro twinflitser op een bracket. Bij de twinflitser zijn een softbox, bouncer of diffuser voor mooi zacht licht en een gedetailleerd beeld van het tandvlees een absolute aanrader. Hierover is in het magazine ‘Daan & Celina Dentale Fotografie’ veel informatie te vinden. Een niet onbelangrijk hulpmiddel is het cross-polarized filter om beter de kleuropbouw van elementen te beoordelen. Voor de portretten is een studio opstelling de mooiste manier om, schaduwvrij, een gezicht mooi zacht uit te lichten, tegen een zwarte, witte of grijze achtergrond. Minimaal twee 400 watt studioflitsers met 60x90cm softboxen en een controller zorgen voor gecontroleerde lichtomstandigheden in de studio. Deze flitsers kunnen worden opgehangen aan muurbomen of met een studiostatief worden neergezet. Verder zijn natuurlijk de juiste wangafhouder/lipboogjes, contrastor, occlusal lip retractor en spiegels voor het maken van de intra-orale beelden belangrijk.
Dentale portretten
Voor het goed beoordelen van het gelaat van de patiënt, is het belangrijk om reproduceerbaar en op een gestandaardiseerde manier beelden te maken. Standaard worden er drie portretten gemaakt: recht van voren met de lippen ontspannen, mond gesloten en de kiezen niet op elkaar, en recht van voren voluit lachend. Tot slot wordt een ‘en profile’ opname van de rechterkant van het gelaat gemaakt (foto 1-3). De serie kan worden uitgebreid met een ‘en profile’ van de linkerkant en een 3/4 lach foto van zowel de linker- als rechterkant van het gezicht (foto 4-6). Voor de gelaatsfoto’s kan je ook een serie van vier maken: lippen gesloten, ontspannen lach, volle lach en schaterlach. Dit is afhankelijk van jouw behandelmethode of wensen voor de portretten.
Een dentaal portret is normaal van kin tot kruin en twee oren in beeld. Alle opnamen worden vanaf dezelfde afstand gemaakt en er moet worden scherpgesteld op de ogen. Of je de camera horizontaal (landschap) of verticaal (portret) houdt, is afhankelijk van jouw wensen. In de portretstand zal het achterhoofd bij de ‘en profile’ opname niet op de foto staan. De camera en de patiënt staan op dezelfde hoogte en het hoofd van de patiënt is of in ‘natural head position’ of in de Frankfurter Horizontale. Je zult de patiënt dus duidelijk moeten instrueren wat de bedoeling is, zodat je alle beelden zo snel mogelijk achter elkaar kunt maken. Bij het maken van de foto’s draait de patiënt met zijn/haar hele lijf en dus niet alleen met het hoofd. Om een zo goed mogelijk objectief beeld te krijgen van de gelaatsvorm, is het belangrijk dat de haren achter de oren zitten, geen accessoires als oorbellen en neusbellen zichtbaar zijn (tenzij ze niet verwijderd kunnen worden) en de haargrens zichtbaar is. Wanneer later de lijnen in Keynote over het gezicht worden gezet, voor het maken van het smile design, is het belangrijk om veel aandacht te besteden aan al deze punten. Doe je dat niet, dan kom je jezelf zeker tegen bij het maken van de digital smile design (DSD).
Close-up van de mond
Voor het beoordelen van de gum en smile line, maar ook van de buccale corridor, is een serie van drie foto’s van een lachende mond de aanvulling op een fotoshoot voor esthetische tandheelkunde (foto 7-9). Kader de foto zo dat je een mooie lach met lippen in beeld hebt. Maak een foto recht van voren en een schuin laterale foto van zowel de linker- als rechterzijde.
Intra-orale foto’s
Zes intra-orale beelden zijn de standaard. Het gaat dan om een maximale occlusiefoto: je ziet het gebit recht van voren waarbij van voor naar achter alle elementen scherp en goed belicht in beeld zijn. Maak direct, voordat je naar het resultaat kijkt, van het eerste beeld ook een opname waarbij er een lichte opening is in het front zodat eventuele slijtage aan het onderfront kan worden beoordeeld (foto 10, 11). Voor deze beelden geldt dat er zo min mogelijk van de wangafhouders/lipboogjes zichtbaar is. Om dat te bereiken werk je met zo groot mogelijke hulpmiddelen (wangafhouders, retractors, lipboogjes). Pas als de omslagplooi binnenstebuiten zit, de kiezen niet op elkaar kunnen of er een klein soort ronde opening ontstaat, kies je voor een andere maat of vorm wangafhouder (foto 10, 12). Het juiste gebruik van de wangafhouders is belangrijk om zo mooi mogelijke resultaten te behalen. Dat betekent dat ze recht en evenwijdig moeten worden gehouden waarbij het diepste punt van de ronding van de lipbogen gelijk loopt met het vlak van occlusie. Een ringflitser is hier gemakkelijker, maar werk je met de twinflitser, zorg dan dat de wangafhouders niet voor de flits zitten en geen schaduw in de mond veroorzaken (foto 12).
Voor de beide lateraal opnamen gebruik je de spitse retractors omdat je deze verder naar achter kan trekken. Kies het goede kader (zoveel mogelijk van de zijkant en alle elementen in beeld) op de juiste afstand en trek de retractor zo ver mogelijk richting het oor. Aan de andere zijde is wel een wangafhouder aanwezig, maar daar hoeft niet aan getrokken te worden. De contralaterale foto maak je door de camera te bewegen naar dezelfde afstand en te kijken of het beeld scherp is (foto 13, 14). Deze beelden kunnen ook worden gemaakt via een lateraalspiegel. Hiervoor is belangrijk dat je achter bij de molaren ruimte maakt tussen de spiegel en de elementen. Je fotografeert alleen het spiegelbeeld en draait later het beeld verticaal in de computer om het beeld te ontspiegelen.
Dan blijven de occlusaal opnamen via de spiegel over: met een occlusal retractor en een spiegel maak je een opname loodrecht op de incisaallijn. De grootst mogelijke spiegel wordt helemaal tot achter in de mond tegen de raphes geplaatst. Je kijkt daarbij in de omslagplooi en in het front zie je het labiale vlak en het het cingulum (mits de stand van de elementen redelijk is). De juiste stand en afstand van de camera ten opzichte van de spiegel en het occlusale vlak bepalen, is de kunst bij het maken van deze opname. De spiegel mag niet beslaan. Dat kan je bereiken door deze te verwarmen of iemand zachtjes met de meerfunctiespuit te laten blazen, maar er bestaat ook een spiegel met ingebouwde ventilator. Mogelijkheden genoeg om tot een optimaal resultaat te komen. Scherpstellen doe je op het occlusale vlak en ook hier zorg je dat er ruimte is tussen de spiegel en de laatste molaren. Bij de opname van het ondergebit zorg je dat de tong niet in beeld is, als dat mogelijk is (foto 15, 16).
Contrastor
Een contrastor is een zwarte plaat van aluminium of van rubber met een koperplaat erin die je achter de voortanden plaatst om zo een mooi beeld te krijgen van de frontelementen, zonder te worden afgeleid door bijvoorbeeld de tong (foto 17). Om te zorgen dat het zwart ook echt zwart is, moet je de flitser minder hard laten flitsen. Om uiteindelijk de juiste belichting te hebben, is het niet mogelijk om bij verschillende foto’s met één instelling werken. Door één van de twee haakgedeelten te verwijderen, kun je de contrastor makkelijker plaatsen en de lip verder omhoog duwen. Het onderste gedeelte drukt dan de contrastor niet van zijn plaats als je de wangafhouders omhoog duwt. Door het zwart is het transparant van de elementen goed te beoordelen, zodat dit optimaal kan worden nagemaakt bij een kroon of restauratie.
Cross-polarized filter
Wil je zonder glim op het tandvlees en de elementen een foto maken, dan heb je een cross-polarized filter nodig. Dit zijn lineaire polarisatiefilters waarbij de flitsers 90 graden gedraaid zijn ten opzichte van het filter voor de lens. Dit vraagt ook om een instellingsaanpassing van de flitser. Deze zal harder gezet moeten worden doordat de filters het flitslicht en het licht door de lens tegenhouden. Je maakt altijd een foto met en zonder cross-polarized filter (foto 18, 19). De foto zonder filter om de vorm goed te kunnen beoordelen, en de foto met de filter voor de kleuropbouw van de elementen.
Samenvattend
Zoals al wel duidelijk is geworden, is werken met één instelling niet mogelijk. Er zijn keuzes te maken in ISO, diafragma, witbalans, beeldstijl en de flitsintensiteit. Bepaal voor jezelf welke beelden je nodig hebt en maak een protocol met de instellingen, zodat je telkens dezelfde serie foto’s maakt op dezelfde manier. Een belangrijk onderdeel daarbij is het goed aansturen van de patiënt bij het maken van de foto’s. Ook de opvolging gedurende en na de behandeling en het fotograferen van de werkstukken hoort in het protocol. Afsluiten met een fotoshoot in de studio zorgt ervoor dat je een esthetisch behandelconcept helemaal fotografisch compleet hebt voor een presentatie of voor een wachtkamerboek. Vergeet de AVG niet en laat de patiënt een informed consent tekenen, zodat je de met zorg gemaakte beelden en presentaties ook kan delen met je collega’s.
Tabel 1: Instellingen DSLM-camera met 100mm macro lens en macro flitser.
| Cameramodus | M (manueel) |
| Beeldkwaliteit | JPG (L/fine) RAW + JPEG voor eLAB protocol en drukwer |
| Sluitertijd | 1/200 (niet lagen daan 1/100) |
| Diafragma | Intra-oraal minimaal f22 en f29 bij fullframe senso | portret f8 |
| ISO | 200 | 400-800 bij gebruik softboxen, diffusers of bouncers |
| Beeldstijl | Intra-oraal: N (neutraal) of FD (fine deail) | portret: P (portret) |
| Witbalans | K (kelvin) 5000-5400 afhankelijk van voorkeur |
| Flitser | M (manueel) 1/8 afhankelijk van afstand | beoordelen a.d.h.v. het histogram |
| Lens | Manueel scherpstellen | Stabilizer off |
Daan van Oort is fotograaf, tandtechnicus, trainer dentale fotografie, racefietser, vader van Julia en Simon en man van Katja.