Een tekortkoming

Dit jaar was het weer zover. De praktijk werd onderworpen aan een her-audit voor het ISO 9001:2015 certificaat. Dat betekent dat alle processen geaudit werden waaronder het kritisch proces sterilisatie. En daar liepen we volgens de auditor tegen een ‘tekortkoming’ aan omdat wij een stempel met datum op de sterilisatiezakken hadden gezet. Tja, de inkt zou het sterilisatieproces/ zakken aantasten en daarmee zou de steriliteit van ons instrumentarium niet gewaarborgd zijn. Nu was dit geen onbekend punt voor ons omdat we het ooit al eens eerder hadden gehoord en het toentertijd hadden uitgezocht. De ‘richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken’ is erg vaag over dit punt en verwijst voor verdere details naar NEN R8101, een norm die helaas niet te lezen is zonder ervoor te moeten betalen. In een eerdere analyse van ons sterilisatieproces – zoals gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde (NTvT) over de toegevoegde waarde van additioneel testen tijdens het sterilisatieproces – liepen we tegen hetzelfde fenomeen aan. Namelijk dat wat betreft het monitoren van het sterilisatieproces voor details wordt verwezen naar een norm die tegen betaling moet worden aangeschaft; NEN EN13060. Dit lijkt voor de bruikbaarheid een aandachtspunt mocht de richtlijn in de toekomst ooit worden herzien.

Maar terugkomend op de tekortkoming, de richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken beschrijft dat de steriliteit verloopt en dat daarom de ‘houdbaarheidsdatum’ moet worden genoteerd. Er wordt echter niet beschreven hoe je dat moet doen. Op de website van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) over reiniging en desinfectie/sterilisatie van instrumentarium staat dat gesteriliseerd instrumentarium moet worden voorzien van een ‘steriliteit-verloopdatum’ maar ook hier zonder verdere uitleg. Ook op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) staat iets over het dateren van een sterilisatieverpakking maar hier wordt aangegeven dat de ‘sterilisatiedatum’ moet worden vermeld. Dit moet dan met een stickertje op de laminaatzijde van de sterilisatiezak geplakt worden. Dezelfde informatie vind je via de link waarnaar verwezen wordt over reiniging, desinfectie en sterilisatie in de openbare gezondheidszorg. In de WIP-Richtlijn ‘Reiniging, Desinfectie & Sterilisatie: Beleid voor ziekenhuizen’ waar het RIVM ook naar verwijst staat niets over houdbaarheid of hoe dat te noteren. Ook na een intensieve zoektocht op internet komt er niets naar boven over inkt en sterilisatie zakken.

Nu had ik in het kader van het artikel over validatie van het sterilisatieproces op advies het boek ‘Sterilisatie van medische hulpmiddelen met Stoom’ (auteur: J. Huys) gekocht, wat wordt gezien als een gouden standaard. Daarin staat dat je op het sterilisatie verpakkingsmateriaal niet mag schrijven omdat het materiaal daardoor kan beschadigen. Dat klinkt logisch. Echter in het boek ‘Infectiepreventie van A tot Z’ (auteur: D.M. Voet) uit de Standby praktijkreeks, lees ik dat de verpakking moet worden voorzien van de ‘sterilisatiedatum’ ondermeer door deze te beschrijven met een speciale sterilisatie (vilt)stift. Kortom onze keuze om de ‘verloopdatum’ er met een stempel ná het sterilisatieproces op te printen zodat de inkt niet uitloopt of samen met de stoom door het papier naar binnendringt, lijkt een goede en weloverwogen keuze te zijn geweest. Al met al voldoende om de ‘tekortkoming’ te weerleggen. Maar ook dit punt verdient in een revisie van de ‘Richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken’ verduidelijking en nadere precisering. Bijvoorbeeld door toe te voegen, net zoals beschreven in de norm voor tatoeëren en permanente make-up (NEN-EN 17169), die trouwens zonder te betalen toegankelijk is op de site van het RIVM dat: ‘Een sticker, onuitwisbare stempel of markeerstift die de verpakking niet beschadigt, is geschikt om informatie op de verpakking te schrijven.’

Fridus van der Weijden, Paro Praktijk Utrecht.