Voor tandheelkundige behandelingen worden de richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP-richtlijnen) tandheelkunde voor reiniging, desinfectie en sterilisatie van instrumentarium gevolgd. Bij omvangrijke chirurgische ingrepen moeten aanvullende hygiënemaatregelen worden genomen. Met welke zaken en voorwaarden moeten assistent en tandarts rekening houden om steriel te werken? In dit artikel nemen we je het stap voor stap mee in het klaarmaken van de kamer en hoe je samen met de behandelaar steriel kan werken.
Naast de algemene WIP-richtlijnen zijn er voor chirurgische ingrepen aanvullende hygiëne maatregelen. Belangrijk daarbij is om te weten dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen kleine chirurgische ingrepen (abcesincisie) en omvangrijke chirurgische ingrepen zoals het plaatsen van een implantaat.
Allereerst dienen de te gebruiken instrumenten volgens de WIP-richtlijnen verpakt en gesteriliseerd te zijn in een (vacuüm) autoclaaf.
Hoe richt ik de behandelkamer in?
- Probeer de kamer zo leeg mogelijk te houden. Allerlei zaken die niet nodig zijn dienen weggelegd te worden buiten de kamer. De werkbladen geïncludeerd. Al deze oppervlakken worden afgenomen met 80% alcohol (onder andere: unit, werkbladen, röntgenbuis, keyboard, muis, afzuigslangen).
- Leg de te gebruiken apparatuur klaar zoals de aandrijfunit en een eventueel piezo apparaat en neem deze ook volledig af met alcohol (foto 1).
- Gebruik een kar die zich leent om alle instrumenten steriel op uit te leggen
- Koel de boor met steriel fysiologisch zout (zak). Deze zak hangt veelal aan de te gebruiken motor (foto 2).
1
2
3
4
5
6
Hoe ga ik te werk?
- Je stelt de patiënt gerust en loopt nogmaals de procedure door
- Mondkapje op
- Normale handschoenen aan
- Anesthesie toedienen (eventueel vooraf lidocaïne zalf)
- Vaseline op de lippen smeren (in verband met mondspreider)
- Handschoenen uit
- Scrub muts of disposable operatiemuts op (tandarts-implantoloog, behandelassistent, omloopassistent)
- Veiligheidsbril op (tandarts-implantoloog, behandelassistent)
Wat heb ik nodig?
Vooraf handen wassen volgens de WIP-richtlijnen (tandarts-implantoloog en behandelassistent)
Een disposable sterielpakket wat met de leverancier (in dit geval implanetic ) volledig gepersonaliseerd kan worden. Wij hebben ervoor gekozen om daar het volgende in op te nemen: steriele jassen, afdekdoek voor de patiënt waarbij alleen de mond vrij wordt gehouden (zit reeds een kleefstrip op) en een afdekhoes voor het werkveld waar de instrumenten op worden uitgelegd, slanghoes voor de micromotor, plastic afzuigslang, gesteriliseerde aluminiumfolie voor de handvaten van de lamp en de röntgenbuis, gaasjes, de scalpel en hechtdraad 6.0 (hier alles samengesteld en geleverd door Implanetic. Foto 3)
Een verpakte steriele borenset (MegaGen in dit geval. Foto 4), instrumentenset, hoekstuk met (externe) aansluiting voor waterkoeling, aandrijf-unit met voetbediening en waterpomp voor de micromotor, verpakkingen fysiologisch zout in zak voor de micromotor en voor in het nierbekken op het werkveld
7
8
9
10
11
12
13
14
Hoe ga je stap voor stap steriel staan?
- Alle teamleden betrokken bij de behandeling in de behandelkamer dienen het haar af te dekken met een scrub muts of een disposable operatiemuts
- Dezelfde groep (behandelaar, stoelassistent, omloopassistent) doet tevens een mondmasker op.
- Handen uitgebreid wassen met water en zeep en afdrogen volgens hand reiniging protocol en daarna de handen desinfecteren met handalcohol
- De omloopassistent haalt een steriel pakket handsfree uit de verpakking en plaats het op de instrumentenkast of kar; tevens opent zij de zakjes van de handschoenen en legt deze geopend achteraan op het werkblad zodat het steriele deel toegankelijk is voor de stoelassistent en behandelaar (foto 5 en 6)
- De stoelassistent en behandelaar kunnen na desinfecteren direct de steriele jassen en handschoenen aan doen
- Dit mogen ze niet zomaar zelf doen. De omloopassistent pakt een steriele jas en houdt deze aan de voorkant van de kraag vast en vouwt deze uit
- De stoelassistent steekt haar armen naar voren in de steriele jas. Dezelfde procedure wordt ook bij de tandarts uitgevoerd. De omloopassistent kan de stoelassistent goed in de jas helpen door deze aan de binnenzijde bij de schouders goed op zijn plaats te trekken. Vervolgens sluit ze de binnenstrikken van de jas die zich aan de achterzijde bevinden
- De stoelassistent trekt steriele handschoenen aan die door de omloopassistent geopend zijn klaargelegd (foto 7-10). Handschoenen aandoen gaat als volgt:
- De behandelaar en stoelassistent moeten de binnenverpakking openen zonder de handschoenen aan te raken;
- Pak met de linkerhand de omgevouwen manchet van de rechterhandschoen vast;
- Schuif de rechterhand in de handschoen zonder daar- bij de linkerhand te verplaatsen;
- Plaats de steriele vingers van de rechterhand in de omgevouwen manchet van de linkerhandschoen;
- Schuif de linkerhand in de linkerhandschoen;
- Klap met de rechterhand de manchet van de linker- handschoen om tot over de manchetten van de steriele jas;
- Laat de linker vingers nu in de omgeslagen manchet van de rechterhandschoen glijden;
- Vouw de manchet om tot over de manchetten van de steriele jas (foto 11-14)
De stoelassistent stalt, zodra ze steriel staat, alle instrumenten netjes uit op het steriele doek op het werkblad. In het sterielpakket zit een steriel doek voor over de patiënt. Op dat doek staat welke kant boven en welke kant onder moet. De stoelassistent dekt eventueel samen met de tandarts met dit doek de patiënt af en instrueert hem of haar voor de rest van de behandeling de handen onder het doek te houden. Vervolgens dek je het handvat van de operatielamp of handvaten van de unitlamp en eventueel de röntgenbuis steriel af met de aluminiumfolie (foto 15, 16). Intussen stort* de omloopassistent de gesteriliseerde hoekstukken, nierbekken bakje en mondspreider op het steriele werkblad (foto 17-19). De omloopassistent pakt het hoekstuk van de aandrijfunit terwijl de stoelassistent het gestorte steriele hoekstuk in de hand heeft. Zij schuiven deze zorgvuldig aan elkaar. Vervolgens schuift de stoelassistent de boorhoes voorzichtig over het hoekstuk en bevestigt steriel plakband op het steriele hoekstuk zodanig dat deze goed te bedienen is door de operateur en later weer te verwijderen is (foto 20 – 24). De afzuigslangen worden aan een speciale opvangbak voor bloed gekoppeld door de omloopassistent. De slang is verbonden aan het steriele doek wat op de patiënt ligt (foto 25-28)
De behandeling kan nu beginnen.
15
16
17
18
19
20
21
22
Na de behandeling
- Alle gebruikte instrumenten gaan op de omloopkar of tafel en verbruikte materialen in de afvalbak die de stoelassistent of behandelaar wegbrengt naar de sterilisatie-ruimte (het vuile gedeelte)
- De behandelaar (alléén) draagt zorg voor de scherpe disposables (naalden, mesjes etc.)
- Ten behoeve van het inruimen van de cassettes wordt binnen onze praktijk gebruikgemaakt van de geplastificeerde ‘quick reference’ kaarten met de correcte indeling van de cassettes.
- De implantmed en de piezo-surgery apparaten desinfecteren met 80% alcohol.
- Alle oppervlakken in de kamer worden wederom afgenomen met 80% alcohol.
- De stoelassistent controleert of er nog voldoende materialen aanwezig zijn voor een volgende implantaat behandeling
23
24
25
26
27
28
Samenvattend
De rol van de stoelassistent : raakt alleen aan wat steriel is en plaatst disposables of instrumenten nadat deze gestort zijn door de omloopasssistent op het steriele veld. De rol van de omloopassistent: omloop biedt alle overige instrumentarium en doeken aan. De verpakkingen worden steeds door de omloop in de afvalbak gedeponeerd en is te allen tijde beschikbaar als er materialen nodig zijn om te stoten.
Nurcan Yilmaz
EPA en Nvvrt geregistreerd reconstructief/restauratief tandarts, tandarts voor implantologie, spreker, oprichter van Daniëls tandheelkunde in Enschede.
Ruth Beltman
implantologie assistent bij Daniëls tandheelkunde