Een groeiend personeelstekort, stijgende pensioenleeftijd en hoge werkdruk onderstrepen het belang van oprechte aandacht voor mondzorgprofessionals. Aandacht voor duurzame inzetbaarheid is belangrijker dan je denkt: wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit niet alleen het welzijn van mondzorgprofessionals stimuleert, maar ook hun prestaties en dus de kwaliteit van patiëntenzorg. Met enkele praktische adviezen zorg je ervoor dat je medewerkers hun werk kunnen volhouden mét behoud van werkplezier.

“In ons werk kennen we allemaal de zogeheten energiegevers en energievreters, factoren waar je blij of minder blij van wordt,” vertelt Evelien van Leeuwen, eigenaresse van Adviesbureau Fit in je Werk. “Zijn die twee niet in balans, dan wordt het lastiger om je werk op een prettige manier te kunnen blijven volhouden, zo is wetenschappelijk aangetoond. Als de werkdruk over een langere tijd te hoog wordt ervaren, kan dit negatieve gevolgen hebben voor het welzijn van de mondzorgprofessionals en bijvoorbeeld leiden tot een burn-out. In samenwerking met DentalCens heb ik voor een aantal tandarts- en mondhygiënistenpraktijken in Nederland de behoeften en uitdagingen van mondzorgprofessionals rondom duurzame inzetbaarheid geïnventariseerd. Wat zijn zoal de werkaspecten die mondzorgprofessionals energie kosten of juist energie geven? De uitkomsten zijn voor menig zorgverlener ongetwijfeld herkenbaar.”

Veel mondzorgprofessionals lopen op hun tandvlees
“Veel mondzorgprofessionals ervaren een te hoge werkdruk, ze lopen op hun tandvlees, kunnen minder hebben en zijn eerder toe aan vakantie,” vervolgt Evelien. “Mondzorgprofessionals vinden dat de werkdruk in de laatste jaren is toegenomen. Velen merken op dat ze tijdens hun werkdag te weinig tijd ervaren om tot rust te komen. Lunchpauzes worden ingekort en als het programma uitloopt, wordt er aan het einde van de dag langer doorgegaan. Een assistent omschreef het heel treffend: ‘Er worden dikwijls kwartiertjes vanaf gesnoept. Eén keer is niet erg, maar als dat bijna elke dag gebeurt, is het bij elkaar opgeteld wel heel veel.’ Dat alles zorgt bij sommigen voor twijfels over hun duurzame inzetbaarheid: ze ervaren hun werk als een stressbaan, weten niet of ze het nog jaren volhouden.”

Energiegevers
Tijdens de inventarisatie noemden mondzorgprofessionals ook veel aspecten waar ze energie van krijgen. “Ze worden gelukkig van prettig patiëntencontact, een persoonlijke band met patiënten en tevreden patiënten. Daarnaast wordt de werksfeer genoemd als bepalende factor voor werkplezier. Een hecht team en gezelligheid worden hoog gewaardeerd. Tegelijkertijd geven veel ondervraagden aan dat de werksfeer in coronatijd onder druk staat. Het werk is onpersoonlijker geworden en er is geneuzel en geouwehoer. Mensen hebben daarnaast behoefte aan informeel contact met collega’s, bijvoorbeeld tijdens teamuitjes. Vóór corona waren ze in een praktijk gewend om wekelijks met elkaar te sporten of een ommetje te wandelen, zulke activiteiten vielen weg terwijl ze juist zo waardevol zijn.”

Aandacht en waardering
Ook steun en waardering van leidinggevenden worden genoemd als belangrijke factoren om het werk vol te houden. Een medewerker vertelt: “Met Pasen zijn we verwend, met Valentijn kreeg iedereen een roos, zo voel je je erkend.” Tegelijkertijd wordt aangegeven dat er behoefte is aan meer persoonlijke aandacht. Gesprekken over hoe het met je gaat zijn essentieel. In coronatijd was daar niet altijd even veel aandacht voor, dat werd door velen gemist.

Structurele aanpak
“Voor de duurzame inzetbaarheid van medewerkers is stilstaan bij werkbeleving - op structurele basis - absoluut noodzakelijk. Reflecteren op werkaspecten die (te) veel energie kosten of juist energie opleveren is een eerste stap in het creëren van een gezonde balans tussen energiegevers en -vreters. Vervolgens is het belangrijk om te onderzoeken hoe je stimulerende, uitdagende of plezierige aspecten in het werk meer kan opzoeken en beter om leert gaan met belastende werkfactoren. Werkgevers kunnen medewerkers hierin ondersteunen. Bijvoorbeeld door regelmatig in gesprek te gaan over werkbeleving, en onderwerpen als werk-privé balans, werkplezier en werkdruk te bespreken. Dit kan bijvoorbeeld een vast onderdeel zijn van teamvergaderingen. Medewerkers kan gevraagd worden hoe zij hun werkplezier beoordelen en of de werkgever of collega’s kunnen helpen om dit te verbeteren. Daarnaast kunnen leidinggevenden geregeld met medewerkers in gesprek gaan over werkbeleving, bijvoorbeeld onder het genot van een kop koffie.”

Actief trainingsprogramma
Om duurzame inzetbaarheid binnen de praktijk te bevorderen, krijgt het team van deze praktijk de komende tijd een actief trainingsprogramma aangeboden. Onder begeleiding van Evelien wordt gewerkt aan een ondersteunende en goede team-sfeer en een gezonde balans tussen energiegevers en energievreters. In het programma is aandacht voor teambuilding en wordt bewustzijn gecreëerd over werkaspecten die energie kosten en energie opleveren. Daarnaast worden handvatten aangereikt die mondzorgprofessionals helpen hun werk en loopbaan proactief vorm te geven om werkplezier te vergroten.
Managing director Sebastiaan van Wermeskerken is enthousiast: “Ik merk dat medewerkers deze gerichte aandacht voor hun welbevinden waarderen. Het programma geeft snel inzicht in de werkbeleving van onze medewerkers, levert praktische handvatten op voor medewerkers en werkgevers om hier een positieve draai aan te geven en resulteert in concrete adviezen om hier ook na het trainingsprogramma aandacht aan te blijven geven. Zo bouwen we samen verder aan de cohesie in ons team en kunnen we fit en met plezier aan het werk blijven.”

Enkele praktische tips
Voor de lezer die nu al geïnspireerd raakt om met duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan, heeft Evelien tot slot nog een paar praktische tips: “Een pauze is een niet te onderschatten oplaadmoment tijdens een drukke en hectische werkdag, houd daar nadrukkelijk rekening mee bij de planning, creëer daarnaast een positieve teamsfeer en geef structureel aandacht aan de werkbeleving van mondzorgprofessionals en zorg dat je weet hoe het met hen gaat.”